اجتناب از به کاربردن دست به جای ابزار

اگر دقت کنید در زندگی و کار روزمره بسیاری از افراد از اعضای بدن خود به جای ابزار استفاده می­کنند. مثلاً بسیاری از خیاط‎ها از دندان خود برای قطع کردن نخ استفاده می­کنند.

روستاییان بخصوص باغداران و کشاورزان برای شکستن گردو از کناره دست خود استفاده می­کنند. البته دندان برای شکستن پسته و بادام جایگاه ویژه خود را دارد. باز کردن در نوشابه با انگشتان دست نیز زیاد دیده می­ شود. کاشی‎کاران، موزائیک‎کاران و کسانی که کف ساختمان را موکت و کفپوش می­کنند، کف دست خود را به چکش ترجیح می­دهند ولی واضح است که کف دست نباید مانند یک چکش مورد استفاده قرارگیرد. استفاده از کناره دست می­تواند موجب آسیب به اعصاب یا شریان‎های دست (Hypothenar hammer syndrome) شود. کارگرانی که با ورق ­های فلزی کار می­کنند در برخی موارد از کف دست برای فشردن دو قسمت به یکدیگر استفاده می­کنند که در این موارد باید از یک چکش لاستیکی به ­جای دست استفاده شود.

طراحی درست دسته­ های ابزار

شاید در نگاه اول چنین به نظر آید و برای شما این سوال ایجاد شود که طراحی دسته ابزار چه ربطی به یک پزشک دارد که در این مبحث مطرح شده است؟ ولی اگر کمی به این موضوع بپردازیم متوجه خواهید شد که بی­ ارتباط هم نیست.

شاید برای شما که هر از چند گاهی ناچار از بلند کردن یک تابه یا یک چمدان می­شوید قضیه آن­چنان مهم به نظر نیاید ولی کارگری که قرار است چندین ساعت در روز آن هم برای چند سال با ابزارآلاتی کار کند که خطرات ویژه­ای را به همراه دارند، قضیه فرق می­کند. مثلاً کارگر آشپزخانه ­ای را در نظر بگیرید که ناچار از بلند کردن دیگ­های آب جوش و غذای داغ است و باید آنها را چند بار در روز در مسافت­های چند متری جابه ­جا کند. کارگرانی را در کارگاه­ های مواد شیمیایی در نظر آورید که باید ظروف و پاتیل­های این مواد را علاوه بر جابه­ جا کردن، بلند کرده و در داخل مخزن و تانکی بریزند.

کارگرانی را تصور کنید که باید چندین ساعت در روز به بریدن تنه درختان اقدام کنند. اگر دسته­های این وسایل و ابزارآلات درست طراحی نشده باشند علاوه بر ایجاد خستگی و تنش در کارگر موجب حوادث جبران ناپذیری خواهند شد.

در بسیاری از کارخانه‌ها و کارگاه‎ها فردی که متولی رسیدگی به این مقوله باشد، وجود ندارد و شما به عنوان یک پزشک ناچار می­شوید ریشه حوادث و مشکلاتی که به این موضوع مربوط می­شوند را مشخص کنید و به عنوان تنها متولی این امر به کارگر، سرکارگر، مسئول خرید تجهیزات و ابزارآلات و حتی کارفرما توصیه ­های لازم جهت بهبود شرایط و خرید مناسب و حتی طراحی دسته­ ها ارایه نمایید. برای ممانعت از استرس تماسی در دست­ها، دسته­ های ابزار باید به گونه‌ای طراحی شوند تا آنجایی­که امکان دارد قسمت متحمل نیرو وسیع­تر بوده و هیچ گوشه و لبه­ای نداشته باشد، یا به عبارت دیگر باید گرد یا بیضوی باشند.

دسته­ های ابزار باید از ضریب اصطکاک بالایی برخوردار باشند تا دسته ابزار در دست فرد استفاده­ کننده لیز نخورد و او مجبور نباشد برای گرفتن ابزار، دسته آن را بسیار محکم فشار دهد. بعضی ابزارها دسته ­هایی دارند که جای انگشتان در آن مشخص شده ­اند. ممکن است در نگاه اول بنظر آید که این ابزارها مناسب تر هستند. البته اگر اندازه دسته ابزار و دست استفاده ­کننده متناسب باشد مشکلی وجود نخواهد داشت. ولی مشکل از آنجا آغاز می­شود که دست فرد استفاده ­کننده از ابزار کوچکتر یا بزرگتر از میانگین افراد معمولی جامعه باشد. در این حالت جای انگشتان در ابزار، مزاحم راحت در دست گرفتن ابزار خواهد شد.  

بسیاری از ابزارهای برقی همچون دریل­ها، ماشین سنباده زنی و اره برقی با هر دو دست استفاده و کنترل می­شوند و در کل یک دسته اصلی به همراه یک ماشه برای در دست گرفتن با دست غالب دارند. اگر یک دسته دیگر تثبیت کننده یا ضد گشتاور هم وجود داشته باشد، باید این قابلیت را داشته باشد که در هر دو سمت ابزار بسته شود تا هم افراد راست دست و هم چپ دست بتوانند از آن استفاده کنند و این اجازه را به کاربران بدهد که از هر دو دست برای فشردن ماشه یا دکمه روشن خاموش کردن ابزار استفاده کنند که این خود موجب کاهش خستگی می­شود. استفاده بیش از حد از یک انگشت برای راه انداختن ماشه­ های روی ابزارهای دستی سبب خستگی موضعی شده و شاید منجر به انگشت ماشه­ ای گردد. ماشه­ ها را باید طوری طراحی کرد که با دو انگشت یا بیشتر بطور هم­زمان و یا از یک سوئیچ که به ­وسیله یک پدال کار می‌کند، راه انداخته شوند. دکمه ­های قفل شونده نیز می­توانند موجب کاهش بار ممتد وارد شده بر دست­ها شوند.