در اکثر کودکان رشد دندان های شیری در حدود ۳ سالگی تکمیل می شود. این دندان ها به کودک اجازه می دهند اولین غذاهای جامد خود را بخورد از طرف دیگر در نقش فضا نگهدار برای دندان های دائم عمل می کنند. اگر دندان های شیری کودک پیش از زمان معمول خود از دست بروند و تا رشد دندان های دائم جایگزین آنها مدت زمان زیادی باقی مانده باشد، ارتودنتیست استفاده از فضا نگهدار را پیشنهاد خواهد داد تا بتواند تا زمان پر شدن شکاف بین دندان ها با دندان دائم، دهان کودک را حمایت کند. 

چرا استفاده از فضا نگهدار ها ضروری است؟ 

کودکان ممکن است به دلایل مختلفی دندان های شیری خود را زودتر از موعد از دست بدهند. برخی از آنها ضربه به دهان را تجربه می کنند که می تواند در نتیجه ی حوادثی مانند برخورد توپ به دهان باشد. دندان های برخی دیگر از کودکان دچار حفره های زودهنگام کودکی می شوند، که تحت عنوان “پوسیدگی دندان ناشی از شیشه شیر” شناخته می شوند. این اتفاق بیشتر زمانی رخ می دهد که کودک حین خوردن شیر از سینه ی مادر یا شیشه شیر به خواب می رود یا مدت زمان طولانی شیشه شیر در دهان او باقی می ماند. قند موجود در شیر موجب پوسیدگی مینای دندان می شود، که می تواند منجر به از دست رفتن دندان شود. گاهی اوقات، بواسطه ی شرایط ژنتیکی ممکن است برخی دندان های دائم وجود نداشته باشند. اصلاً طبیعی نیست که عفونت شدید دهان در کودکان منجر به از دست رفتن دندان های آنها شود، هر چند غیر ممکن هم نیست. 

چه زمان باید به فکر استفاده از فضا نگهدار بود؟

صرف نظر از اینکه کودک به چه علت دندان های شیری خود را از دست داده است، مهم است به فکر استفاده از فضا نگهدار برای دندان های او باشید تا اطمینان حاصل کنید که دندان های دائم او در محل درست خود رشد می کنند. اگر مدت زمان طولانی از افتادن یکی از دندان های شیری کودک می گذرد، احتمال لق شدن دیگر دندان های او افزایش خواهد یافت زیرا به خوبی حمایت نمی شوند. اگر این اتفاق رخ دهد، دندان لق می تواند به سمت فضای خالی به جا مانده از دندان از دست رفته جابجا شود که محل رشد یک دندان دائم است. این اتفاق باعث می شود رشد و بیرون آمدن دندان دائم زیرین تحت تأثیر قرار بگیرد و به سمت نادرست هدایت شود. در صورتی که کودک شما دندان های شیری خود را از دست بدهد و تا مدت کوتاهی پس از آن دندان های دائم در جای آنها رشد کنند، نیاز نیست از فضا نگهدار استفاده کنید. با این حال، اگر مدت زیادی تا رشد دندان های دائم باقی مانده است، با دندانپزشک کودک خود مشورت کنید تا مشخص کند آیا فضا نگهدار گزینه ی مناسبی برای شما هست یا خیر.

انواع فضا نگهدار

فضا نگهدارها در دو نوع ثابت و متحرک وجود دارند.    

فضا نگهدار متحرک

این نوع ابزارها از آکریلیک ساخته شده اند و در آنها از دندان مصنوعی یا تکه هایی از مواد دندانی استفاده می شود تا فواصل بین دندان ها را باز نگه دارند. این ابزار در کودکان بزرگتر بهتر عمل می کند، زیرا می توانند ابزار را از دهان خارج و آن را تمیز کنند و مراقب آن باشند. پروتزهای پارسیل برای کودکانی که چندین دندان خود را از دست داده اند فضا نگهدار های مناسبی هستند.

فضا نگهدار ثابت

فضا نگهدارهای ثابت با استفاده از چسب دندانپزشکی به دندان های مجاور فضای خالی به جا مانده از دندان از دست رفته چسبانده می شوند. این نوع ابزار برای کودکان کم سن و خردسال و نیز کودکانی مناسب است که یکی از دندان های عقب خود را از دست داده اند. فضا نگهدارهای یک طرفه در یک سمت دهان ثابت می شوند، در حالی که ابزارهای دو طرفه به طور ثابت در هر دو سمت دهان قرار می گیرند. این ابزار را می توان به طور ثابت روی فک بالا یا پایین قرار داد تا برای رشد دندان های عقب یا جلو، فضای کافی نگه دارد. ابزاری که ارتودنتیست به شما پیشنهاد می دهد به تعداد و محل دندان های از دست رفته بستگی دارد.

انواع فضا نگه دارهای ثابت عبارتند از:  

• فضا نگهدار بند و حلقه: از یک سیم فلزی ضد زنگ تشکیل شده است که با یک بند ارتودنسی در محل خود ثابت می شود و بدون مسدود کردن مسیر رشد دندان دائم، اجازه می دهد در مسیر درست خود رشد کند. در صورتی که یک یا چند دندان شیری در یک قوس دندانی از دست رفته باشند، از این فضا نگهدار استفاده می شود.   
•       
•  
•  
• فضا نگهدار لینگوال آرچ: یا فضا نگهدار کمانی پشت دندانی. از این ابزار برای حفظ فضا به منظور رشد دندان های عقب در فک پایین در هر دو سمت استفاده می شود. 

دار کمانی ترنس پالاتال: این ابزار با استفاده از سیمی که به دور دندان های مجاور پیچانده می شود روی قوس دندانی بالا قرار می گیرد تا در هر دو سمت آن جای کافی برای رشد دندان ها نگه دارد. 

• دیستال شو: با از دست رفتن اولین دندان مولر (آسیاب) کودک، این ابزار روی آن ثابت می شود تا فضای کافی برای رشد دندان دائم جایگزین آن نگه دارد.

این ابزارها به صورت سفارشی ساخته می شوند تا برای کودک کاملاً مناسب باشند. در اکثر مواقع، ارتودنتیست از دهان کودک قالب تهیه می کند که به آزمایشگاه ارسال می شود تا بر اساس آن ابزار ساخته شود. فضا نگه دارها عموماً از آکریلیک ساخته شده اند و حلقه ها و بندهایی که آن را در جای خود نگه می دارند از سیم های فلزی ضد زنگ هستند.  

مراقبت دهان و دندان ها حین استفاده از فضا نگهدار

مدتی زمان می برد تا کودک به استفاده از این ابزار عادت کند. طی این مدت دندانپزشک باید کاملاً مراقب بهداشت و سلامت دندان ها، رشد فک ها و پشرفت رشد دندان های دائم او باشد. فضا نگهدار باید به طور منظم توسط ارتودنتیست تنظیم شود و در صورتی که آسیب ببیند باید فوراً به دندانپزشک مراجعه نمایید. طی دوره ی درمان، کودک باید روزی سه مرتبه با خمیر دندان فلورایده دندان های خود را مسواک بزند و از جویدن آدامس، گاز زدن به آبنبات ها و میوه های سفت یا فشار دادن یا کشیدن ابزار با انگشت خودداری کند

.