دندان اضافی  

حتما شما هم اصطلاح دندان های میسینگ یا دندان های غایب را شنیده اید. برخی از افراد برعکس این حالت، گاهی دندان اضافه دارند که وجود آن ها مثل عدم حضور دندان های غایب باعث ایجاد اختلال هایی می شود. در حقیقت هنگامی که دندان ها بیش از تعداد استاندارد خود در دهان حضور دارند به عنوان دندان های غیر عادی محسوب شده و این حالت به عنوان hyperdontia یا دندان اضافی شناخته می شود. فقط یک تا چهار درصد جمعیت در جهان مبتلا به این عارضه هستند.  

گرچه hyperdontia تنها بخش کوچکی از جمعیت را تحت تاثیر قرار داده، آقایان دو برابر بیشتر از بانوان دچار ابتلا به حضور دندان اضافی می شوند. کسانی که بیشتر در معرض خطر قرار دارند، بیماران متولد شده با شکاف لب یا کام هستند. بیماران مبتلا به سندرم Ehler-Danlos یا سندرم گاردنر نیز بیش از دیگران در معرض خطر ابتلا به دندان اضافی خواهند بود.
از آنجا که وجود دندان اضافی در دهان عوارض زیادی با خود به همراه دارد، در صورت نیاز خارج کردن و درمان آن ها به همه بیماران توصیه می شود. مهم است که آن ها این کار را در اسرع وقت برای جلوگیری از عوارض جدی انجام دهند. دکتر در ابتدا ممکن است یک معاینه فیزیکی انجام دهد تا بتواند به خوبی تشخیص دهد که آیا به جراحی نیاز است یا خیر؟

جایگزین دندان اضافه به جای دندان اصلی

احتمالا این سوال برای شما هم پیش آمده که آیا می شود از دندان اضافه به جای دندان اصلی استفاده کرد و در عین حال عارضه به وجود آمده را نیز اصلاح کرد؟ بستگی دارد که دندان اضافه کجا قرار گرفته باشد. گاهی دندان اضافه بین دو تا دندان های جلوی بیمار قرار گرفته و یک دندان تک بوده و زوج نیست. در نتیجه کلا قیافه فرد را بهم می ریزد و باید کشیده شود. اما گاهی دندان اضافه در انتها وجود دارد و اگر بیمار دندان دائم قبلی را کشیده باشد در اینصورت ما می توانیم از آن استفاده کنیم و جای دندان اصلی قرارش دهیم.
در حالت نرمال تعداد دندان ها در فک بالا و پایین باید با همدیگر مچ باشند. اگر ما در یک فک یک دندان اضافی داشته باشیم نمی توانیم آن ها را با هم هماهنگ کنیم. زمانی می توانیم در فک دندان اضافی بین دندان های کرسی را نکشیم و با ارتودنسی آن را در میان دندان ها جا بیندازیم که در فک مورد نظر، یکی از دندان ها به علت شکستگی افتاده باشد یا کشیده شده باشد و ما دندان اضافه را جایگزین آن نماییم. در نتیجه همانطور که کم بودن دندان ها معضل است اضافه بودن آن ها نیز می تواند معضل باشد. 

توجه به ریشه دندان اضافه

باید به این موضوع نیز توجه کنیم که آیا دندان اضافه بیمار ریشه خوبی دارد یا خیر؟ گاهی دندان های اضافی ریشه های خوبی ندارند. برای مثال کج هستند، کوچک هستند و یا در انتها دارای انحراف است. اگر انحراف داشته باشد حرکت دادن این دندان ها بسیار سخت و مشکل است. در واقع مانند یک قلاب در انتهای ریشه قرار گرفته است و نمی شود آن را حرکت داد. علاوه بر این موضوعات باید به نوع بیماری دندانی و دهانی فرد نیز توجه کرد.

کشیدن دندان اضافه

گاهی نیاز است که دندان اضافه کشیده شود. برای مثال اگر دندان به طور جزئی یا به طور کامل پوسیده شده باشد، پزشک می تواند تصمیم بر خروج آن از دهان بگیرد. وی دندان را به آرامی به عقب و جلو حرکت می کند تا آن را از ریشه جدا نماید.

در بعضی موارد بیمار ممکن است یک یا چند دندان اضافی در فک داشته باشدکه اصطلاحا به آن دندان supernumerary می گویند. بیمار معمولا دارای تنها یک دندان اضافه می باشد اما در برخی موارد ممکن است چندین دندان اضافه وجود داشته باشد که در این صورت به آن hyperdontia می گویند.

از آنجاییکه دندان اضافه می تواند باعث تداخل در رویش سایر دندان ها گردد می بایست آن را از دهان خارج کرد.

به دندان اضافه ایی که در ناحیه قدامی فک بالا روییده باشد مزیودنس mesiodens گفته می شود. یکی از راه های که متخصص ارتودنسیبرای درمان شلوغی دندان ها انجام می دهد درمان توسط ارتودنسی ثابت است 

نامرتبی و شلوغی دندان ها  

شیوع شلوغی دندان

نامرتبی و شلوغی دندانها شایع ترین نوع ناهنجاری دندانی می باشد. به طوری که در گروه سنی 8-11 سال تنها بیش از نیمی از کودکان آمریکایی دندانهای مرتب دارند و بقیه دارای درجاتی از بی نظمی و کرادینگ هستند. 

علت شلوغی دندان

وراثت در رابطه بین اندازه کوچک فک و اندازه دندانها نقش مستقیمی دارد و ابعاد فک به شدت تحت کنترل ژن می باشد. اندازه فک ها مستقیما بر روی مقدار فضای لازم برای دندانها تاثیر می گذارد و چنانچه اندازه فک کوچک باشد دندانها فضای کافی برای رویش نخواهند داشت. این امر به علت عدم تناسب فکین با دندانها است. به طور مثال اگر بیماری فک کوچک خود را از مادر و دندانهای بزرگ را از پدر به ارث برده باشد، دندانهای بزرگ در فک کوچک به طور منظم جای نمی گیرند و دندانها به طور نامنظم و شلوغ قرار می گیرند. 

البته دلایل دیگری همچون زود کشیدن دندانهای شیری بدون حفظ فضای آنها یا وجود دندانهای اضافی، به هم خوردن ترتیب رویش دندانهای دائمی، مکیدن انگشت، تنفس دهانی، عادات دهانی مثل مکیدن انگشت و زبان میتواند در ایجاد دندانهای نامرتب نقش داشته باشند. نامرتبی دندانها علاوه بر اینکه مشکلات زیبایی برای بیمار ایجاد می کند، از نظر بهداشتی به علت تمیز نشدن دندانها باعث ایجادپوسیدگی و مشکلات لثه ای و یا ایجاد جرم روی دندانها می شود. به طور کلی سلامت حفره دهان که اولین قسمت از دستگاه گوارش می باشد، به مخاطره می افتد. عوامل محیطی نیز در افزایش کرادینگ نقش دارد. تغییرات نسبی در رژیم غذایی اخیر سبب کاسته شدن عملکرد فک ها شده و روند رو به کاهش اندازه فک ها را که از پیش آغاز شده است را سرعت بخشیده است.

درمان شلوغی دندان

اگر دندانهای بیمار نامرتب باشند و مشکلات فکی وجود نداشته باشد، می توان بیمار را در هر سنی به شرط آنکه مشکلات لثه ای وجود نداشته باشد، درمان کرد. ولی در صورتی که مشکل فکی وجود داشته باشد، بیمار می بایست در سن مناسب که قبل از بلوغ است مراجعه نماید. به عبارت دیگر می بایست با دستگاههای متحرک و یا حتی خارج دهانی درمان فکی انجام شود به طوری که فکین در موقعیت مناسب قرار گیرند و سپس با ارتودنسی ثابت دندانها منظم شود. اگر بیمار در سنین بالاتر از بلوغ مثلاً 20 سالگی مراجعه نماید به شرطی که مشکلات لثه ای موجود نباشد، می توان دندانها را مرتب نمود. ولی برای اصلاح فکین بعد از بلوغ نیاز به ارتودنسی به همراه جراحی فک به منظور قرار گرفتن آنها در موقعیت صحیح می باشد.